Kejatuhan Basyar al-Assad di Syria dan Kesannya Pada Percaturan di Timur Tengah
Kejatuhan Syria menandakan kelemahan pengaruh Iran di Timur Tengah. Dengan jatuhnya kerajaan pusat di Syria, Israel telah mengambil kesempatan dengan memusnahkan 80 peratus asset tentera Syria.
Kejatuhan Basyar al-Assad di Syria merupakan penerusan kepada peristiwa Arab Spring yang bermula di Tunisia pada 2010, dan kemudian telah merebak di Mesir pada 2011, dan mencetuskan perang saudara di Libya pada tahun 2011. Akibat dari Arab Spring ini, perang saudara mula tercetus di Syria pada tahun 2011 dan setelah beberapa tahun menjadi “frozen conflict”. Namun, selepas terterainya genjatan senjata antara Lubnan dan Israel pada 27 November 2024, situasi perang saudara yang bermula pada 2011 di Syria kembali bergolak.
Pada tarikh yang sama, iaitu 27 November 2024, tentera Hayat Tahrir al-Sham (HTS) telah memulakan serangan ofensif dan kemudian berjaya menakluki bandar-bandar besar di Syria. HTS merupakan kumpulan yang dibentuk apabila Jabhat al-Nusra yang mempunyai kaitan dengan al-Qaeda dibubarkan.[1] HTS merupakan sekutu kuat Turki di mana Turki memberikan perlindungan ketenteraan kepadanya dari serangan dari tentera Basyar al-Assad, Turki juga membantu HTS dengan bantuan ekonomi selama bertahun-tahun untuk memastikannya diterima oleh penduduk tempatan. Syria merupakan kawasan strategik bagi Turki kerana perang saudara ini menyebabkan Turki terpaksa menerima 3.6 juta pelarian perang. Situasi ini telah menyebabkan berlakunya ketidakstabilan politik di Turki.[2] Syria juga mempunyai populasi bangsa Kurdish yang signifikan di mana mereka boleh mempengaruhi bangsa Kurdish di Turki untuk mendapat kuasa politik kerana Turki memiliki populasi Kurdish yang signifikan.
HTS telah memanfaatkan pergerakan geopolitik dunia. Basyar al-Assad sebelum ini berjaya mengekalkan kuasa kerana ia didokong oleh Russia dan Iran. Pada ketika Russia sibuk berperang dengan Ukraine, manakala Iran dilemahkan dengan peperangan antara Hizbullah di Lubnan, kedua-dua sekutu Basyar al-Assad ini tidak mampu untuk mengekang kemaraan HTS. Pada 01 Disember 2024, HTS berjaya menawan bandar besar pertama iaitu Aleppo.[3] Russia pada peringkat awal cuba membantu tentera Basyar al-Assad dengan mengebom dari udara beberapa kawasan di Aleppo, Idlib, dan Hama. Namun ternyata bantuan ini tidak berjaya mengekang kemaraan HTS apabila tentera Basyar al-Assad berundur.[4] Pada 06 Disember 2024, HTS berjaya menawan bandar besar kedua iaitu Hama.[5] Dan akhirnya pada 08 Disember 2024, HTS berjaya menawan ibu kota Syria iaitu Damaskus menandakan berakhirnya pemerintahan keluarga Assad di Syria.
Pemerintahan keluarga Assad telah berlangsung selama 55 tahun. Bermula dengan pemerintahan Hafez al-Assad selama 30 tahun. Kemudian pemerintahan diserahkan kepada anaknya Basyar pada tahun 2000. Dengan tumbangnya kerajaan beliau di Damaskus, Basyar al-Assad dan keluarganya telah melarikan diri dan mendapat suaka politik di Moscow, Russia.[6] Melalui imej-imej satelit, selepas kejatuhan Basyar al-Assad, tentera udara Russia dilihat mengosongkan pengkalan mereka, manakala unit tentera laut Rusia di sekitar pelabuhan Tartous dilihat masih aktif.[7] Iran juga telah mengundurkan tenteranya dari Syria dengan 4,000 warganya telah dibawa pulang menggunakan perkhidmatan penerbangan Mahan sejak Basyar al-Assad tumbang.[8]
Israel Mengambil Kesempatan Melumpuhkan Keupayaan Tentera Syria
Dengan kelemahan Syria yang kini dalam proses transisi, Israel telah mengambil peluang ini dengan mengebom dan memusnahkan aset-aset tentera yang dimiliki Syria. Asset-asset yang dimusnahkan termasuklah stor senjata dan juga alatan pertahanan udara. Israel juga telah mengambil peluang ini dengan menjajah kawasan yang selama ini diisytihar sebagai “buffer zone” di tanah tinggi Golan yang merupakan sempadan antara Israel dan Syria.[9] Israel telah melancarkan 350 serangan udara ke atas Syria dan menghancurkan 10 kapal perang Syria dan juga markas kajian saintifik di Barzeh.[10] Dianggarkan sebanyak 80 peratus asset ketenteraan Syria telah dimusnahkan oleh Israel.[11]
Kempen pengeboman Israel ke atas Syria ini berlangsung selama 48 jam dan dinamakan sebagai operasi “Bashan Arrow”, ia bermula pada 07 Disember 2024. Antara kawasan yang dibom termasuklah Damsyik, Homs, Tartus, Latakia, dan Palmyra. Serangan ini telah memusnahkan asset tentera Syria seperti peluru berpandu Scud, helikopter, jet pejuang, kereta kebal, dan lapangan terbang tentera. 15 kapal perang di Minet el-Beida dan Latakia juga dimusnahkan.
Analisis Perubahan di Timur Tengah
Kejatuhan kerajaan pusat di Syria menandakan kelemahan pengaruh Iran di Timur Tengah kerana jika dilihat pada peta, Syria merupakan laluan utama untuk membekalkan senjata ke Hizbullah di Lubnan yang merupakan sekutu kuat bagi Iran. Lubnan hanya mempunyai 3 sempadan iaitu Syria, Israel dan Laut Mediterranean. Dengan peperangan di Lubanan yang baru berakhir pada 27 November 2024 di mana hampir keseluruhan barisan kepimpinan lama Hizbullah berjaya dimusnahkan. Genjatan senjata tersebut juga memperlihatkan Israel berjaya memisahkan Lubnan dari Gaza. Dan apabila Syria jatuh, maka kini hilangnya laluan bekalan senjata, Hizbullah mungkin sukar membina semula keupayaan tentera mereka. Hizbullah merupakan satu-satunya sekutu yang berperang secara langsung dengan Israel semasa Taufan Al-Aqsa untuk membantu Hamas di Palestin.
Ulasan yang lebih komprehensif perihal topik ini boleh di tonton dalam Bulletin Siyasee.[12]
Senarai Rujukan:
[1] Sebastian Usher. “Who are the rebels in Syria?” BBC, 08 Disember 2024. Pautan: https://www.bbc.com/news/articles/ce313jn453zo
[2] Galip Dalay. “Turkey has emerged as a winner in Syria but must now use its influence to help build peace”. Chatham House, 13 Disember 2024. Pautan: https://www.chathamhouse.org/2024/12/turkey-has-emerged-winner-syria-must-now-use-its-influence-help-build-peace#:~:text=Turkey%20also%20hosts%20around%203.6,nationalist%20politics%20in%20the%20country.
[3] The Syria Report. “HTS Takes Over Aleppo While Making Advances Towards Hama”. 04 Disember 2024. Pautan: https://syria-report.com/hts-takes-over-aleppo-while-making-advances-towards-hama/
[4] Maia Davies dan Christy Cooney. “More Russian strikes as Syrian rebels advance after taking Aleppo”. BBC, 01 Disember 2024. Pautan: https://www.bbc.com/news/articles/czr7rkzz2gmo
[5] David Gritten. “Syrian rebels capture second major city after military withdraws”. BBC, 06 Disember 2024. Pautan: https://www.bbc.com/news/articles/cql5r2px4yyo
[6] Jackie Northam. “A look back at Bashar al-Assad's rule of Syria”. NPR, 09 Disember 2024. Pautan: https://www.npr.org/2024/12/09/nx-s1-5220248/a-look-back-at-bashar-al-assads-rule-of-syria
[7] Reuters. “Russia packing up military equipment at base in Syria, satellite images show”. 14 Disember 2024. Pautan: https://www.reuters.com/world/middle-east/russia-packing-up-military-equipment-base-syria-satellite-images-show-2024-12-13/
[8] Maziar Motamedi. “What is Iran signalling since the fall of Syria’s Bashar al-Assad?” Al-Jazeera English, 10 Disember 2024. Pautan: https://www.aljazeera.com/news/2024/12/10/what-is-iran-signalling-since-the-fall-of-syrias-bashar-al-assad
[9] The Times of Israel. “With Syria bombing campaign, Israel bets on ‘worst-case scenario’ after Assad’s fall”. 10 Disember 2024. Pautan: https://www.timesofisrael.com/with-syria-bombing-campaign-israel-bets-on-worst-case-scenario-after-assads-fall/
[10] Tom Nicholson. “Israel destroys targets across Syria as Russian vessels desert Tartus naval base”. Politico, 10 Disember 2024. Pautan: https://www.politico.eu/article/israel-airstrikes-syria-russian-vessels-desert-tartus-naval-base/
[11] Emanuel Fabian. “In historic campaign across Syria, IDF says it destroyed 80% of Assad regime’s military”. The Times of Israel, 10 Disember 2024. Pautan: https://www.timesofisrael.com/idf-says-it-has-stuck-over-320-targets-in-syria-taking-out-70-of-army-capabilities/
[12] Bulletin Siyasee: Kejatuhan Basyar al-Assad di Syria dan Kesannya Terhadap Timur Tengah. Pautan:
Menurut anda, apakah Syria akan menghadapi masalah dalam transisi kuasa seperti mana yang terjadi di negara-negara Arab lain yang mengalami kudeta?
Selain itu negara talam dua muka iaitu Amerika Syarikat dibawah administrasi Donald Trump sudah pun bersuara tentang sokongan terhadap kerajaan khususnya pemerintah baharu yang bakal dilantik kelak di Syria. Adakah ini berkemungkinan taktik mereka untuk lebih mendominasi dan melemahkan kedudukan strategik Rusia di rantau Afrika dan Timur Tengah?
laju kome